फुट मात्र होइन कि जुट पनि अवसरवादी हुन्छ

उदय राई, अध्यक्ष,
नेपाल युवा कम्युनिस्ट संघ (एकीकृत)
० वर्तमान अवस्थामा तपाईको युवा संगठनको के भुमिका रहेको छ ?
–विषेशत प्रधानसेनापति प्रकरण, राष्ट्रपतिको असंबैधानिक कदम, माओवादी नेतृत्वको सरकारले दिनु परेको राजीनामा पश्चात देशमा फेरि असहज परिस्थिति छाएको छ । देशको राष्ट्रिय ढुकुटीको दुरुपयोग हुने गरी बनेको माधव कुमार नेपाल नेतृत्वको अहिलेको जम्बो मन्त्री परिषद्को सरकार पनि जनउत्तरदायी देखिदैन । राष्ट्रपतिको कदमको बारेमा सदनमा बहस गर्न पाउने जनताको सार्वभौमिकतालाई सदनमा बहस गर्नबाट बन्चित गराएर सरकारका गठबन्धनीय शक्तिहरुले परिस्थितिलाई अझ जटिल मोडमा लगिरहेका छन् । यथास्थितिवादी र अवसरवादीहरुको एकप्रकारको ध्रुविकरण एकातिर छ भने अर्कोतिर प्रतिक्रियावादी र पुनरुत्थानवादी वा प्रतिगामी तत्वहरुकोे पनि उत्तिकै धु्रविकरण बढ्दो छ । यो आधारमा साम्राज्य तथा विस्तारवादीहरुले पनि काफी मात्रामा चलखेल गरिरहेका छन् । क्रान्तिकारी शक्तिहरुको यो परिस्थितिमा अझ पनि शसक्त मोर्चा बन्न सकेको छैन । आफुलाई क्रान्तिकारी शक्ति भन्ने माओवादी पनि उसको नेतृत्वको सरकार बनाउदा समस्याको समाधान हुने तर्क अगाडी सारेर आजको अहम् विषयबाट भागिरहेको छ । समग्रमा समयमै सार्थक जनसंविधान बन्ने प्रश्न खतरामा परेको छ । मुलतः अहिले देशमा, १) राष्ट्रियता, २) जनतन्त्र र जनजीविकाको सवाल अत्यन्त जटिल मोडमा उभिएको छ । यस्तो स्थितिमा परिस्थितिको ठीक विश्लेषणका साथ हाम्रो युवा संगठनले आÏना कार्यक्रमहरु अगाडी सारिरहेको छ । यो स्थितिमा विशेषत हाम्रो संगठन क्रान्तिकारीहरुको ध्रुविकरण र अग्रगामी निर्णयात्मक संघर्षबाट नै हल खोज्न चाहन्छ र त्यही अनुसार नै इमान्दारीताका साथ पहलकदमी हुनुपर्छ भन्ने मान्यता अगाडी सार्दछ । यो दिशामा नै नेपाल युवा कम्युनिस्ट संघ (एकीकृत) को भुमिका रहने छ । त्यही अनुसार हामीले केही युवा संगठनसंग मिलेर जान सकिन्छ कि भनेर कुरा अगाडी बढायौ, तर त्यो हुन सकेको छैन ।
० तपाईहरुले देशव्यापीरुपमा गर्न लाग्नुभएको मोटरसाईकल ¥यालीको तयारी कस्तो छ ?
–तयारीका केही पुर्वाधारहरु पुरा भएका छन् भने केही बा“की छन् । तयारीका केन्द्रहरुमा केन्द्रीय सदस्यहरु र हाम्रो संगठनको मातृपार्टीका सम्पूर्ण पार्टी सदस्यहरु व्यवस्थापनको तयारीको काममा जुटि सक्नु भएको छ । प्रचार–प्रसारको काम सुचारु हुन थालेको छ । आर्थिक अभियानहरु संचालन गर्न थालिएको छ । संगठनका सबै संगठन पंक्ति यो अभियानमा सम्पूर्णरुपमा सकृय रहेको छ ।
० यस मोटरसाइकल ¥यालीको प्रमुख उदेश्य के हुनेछ ?
–माथि नै उल्लेख गरि सकिएको छ कि अहिले देशको राष्ट्रियता, जनतन्त्र र जनजीविकाको सवाल अत्यन्त जटिल मोडबाट जुग्रिरहेको छ । संसद प्राय अवरुद्ध छ । अहिलेसम्म यो आर्थिक वर्षको बजेट पास हुनसकेको छैन । सरकार गठबन्धनका शक्तिहरु र स्वयं माओवादीहरु पनि मुठभेड निम्त्याउने गतिविधिमा उद्दत देखिन्छन् । सार्थक जनसंविधान बनाउने काम प्राय मृत अवस्थामा छ । सरकारले राष्ट्रियताको रक्षा गर्न नसकेको मात्र होईन कि देशमा साम्राज्य र विस्तारवादीहरुको क्रिडास्थल बनाउन खुलेआम दिएको छ । यस्तो परिस्थितिमा राष्ट्रियताको रक्षा र जनजीविका तथा जनतन्त्रका पहरेदार पनि जनता नै हुन सक्छन भन्ने मान्यताका साथ यसको निम्ति जनतालाई आन्दोलित बनाउन आवश्यक ठानेर यो प्रकारको कार्यक्रम तय गरेका हौ । त्यसैले यस्ता किसिमका समस्याहरुबाट मुक्त हुन र हुने दिशामा लैजान जनदबाव भन्दा अर्को विकल्प छैन भन्ने कुरा जनतामा लैजान र सचेतता निर्माण गर्न तथा जनतालाई वास्तविक सन्देश दिने नै यो अभियानको मुख्य उद्देश्य हुनेछ । हाम्रो यो प्रकारको कार्यक्रमले सार्थक संविधान निर्धारित समयमा नै बन्नु पर्छ भन्ने आवाजलाई पनि जनसमक्ष पु¥याउदै पार्टीहरु त्यो दिशामा नगए जनताले कारवाहीको भागिदार उनीहरुलाई बनाउन सक्नु पर्छ भन्ने सन्देश देशव्यापी लैजानु पनि यो कार्यक्रमको उद्देश्य रहने छ ।
० मोटरसाइकल ¥यालीको लागि ठूलो आर्थिक भार हुनेछ, यसको लागि कसरी सहयोग जुटाउनु भएको छ ?
–हाम्रो संगठन सम्पूर्णरुपमा नै जनतामा निर्भर रहेको संगठन हो । हाम्रो सम्पूर्ण कामको सफलता जनतामा नै निर्भर रहने छ । यो अभियानमा लाखौलाख जनतालाई प्रत्यक्ष भेट्ने कार्यक्रम रहेकोले हामी न्यायप्रेमी जनसमुदायसंग सहयोगको हात फैलाउने छौ । हाम्रो हरेक कार्यक्रम जनताको सहयोगबाट नै सफल भएको आजसम्मको स्थिति हो र यो महत्वपूर्ण अभियानमा पनि सहयोग नहुने प्रश्नै आउदैन । कार्यक्रमको रुटमा पर्ने अन्य नजिकका मित्र शक्तिहरुसंग पनि सहयोग जुटाउने प्रयत्न गर्ने छौ साथै देशका उद्योगी र व्यापारीहरुसंग पनि सहयोगको लागि अनुरोध गर्दछौ, त्यो काम हुन थालेको छ ।
० तपाईहरुले मोटरसाइकल अभियानको अलवा अन्य आन्दोलनको बारेमा कुनै कार्यक्रमको तयारी गर्नु भएको छ कि छैन ?
–अहिले हाम्रो संगठनको पुरा शक्ति लगाएर यो कार्यक्रम सफल बनाउने छौ । त्यसपछि देशको राजनीतिक दिशा कस्तो हुनेछ, त्यही आधारमा आगामी कार्यक्रमहरु तय गर्ने छौ । त्यो कार्यक्रम संयुक्त प्रकारको पनि हुन सक्छ ।
० तपाईले नेतृत्व गर्नु भएको युवा संगठन र अन्य युवा संगठन बीचको सम्बन्ध कस्तो रहेको छ ?
–अहिलेको स्थितिमा विद्यामान रहेका जति पनि मुख्य युवा संगठनहरु छन् तिनीहरु आन्दोलनको पेरिफेरिबाट स्थापित भएका युवा संगठनहरु नै छन् । हाम्रो संगठन पनि आन्दोलनको मुख्य भुमिका निर्वाह गरेको संगठन भएकोले सहयात्रीको जस्तो सम्बन्ध त छ नै, अहिले पनि विभिन्न विषयहरुमा संयुक्तरुपमा बसेर छलफल गर्ने गरेका छौ । त्यसो हुनाले सम्बन्धको विषयमा राम्रै छ । तर अहिलेको देशको विग्रदो राजनीतिक अवस्थामा सहकार्य हुन भने सकेको छैन । साम्राज्य तथा विस्तारवादी शक्तिहरुको विगविगी बढेको छ । यो अवस्थाको हामीले शसक्त जवाफ, विरोध तथा प्रतिवाद गर्नु पर्ने आवश्यकता छ तर हामीले संयुक्त आवाज उठाउन सकेका छैनौ ।
० अन्य युवा संगठनसंग मिलेर संयुक्त आन्दोलनको बारेमा कुनै कार्यक्रम तय गर्नु भएको छ कि छैन ?
–हाल छैन, तर गर्नु पर्ने आवश्यकता छ । धेरै युवा संगठन सरकारवादी भएकोले पनि होला, एक पक्षले मात्र चाहेर नहुदो रहेछ ।
० तपाईको मातृ पार्टी नेकपा (एकीकृत) मा केही व्यक्तिहरुले नेतृत्वप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गरेर भिन्दै भेलाहरु गरेको सुनिएको छ नि के यो सत्य हो ?
–मान्छे बोल्ने प्राणी हो । एउटा मान्छेले बोलेको कुरा सन्तुष्टी र असन्तुष्टि दुबै हुन्छ । विशेषत मान्छे असन्तुष्टि प्राणी नै हो । यो पक्षको कारण नै हरेक मानिस नया“नया“ विषयमा प्रवेश गर्दछ । यो पक्ष नै समाजिक रुपान्तरणको एउटा शसक्त पक्ष पनि हो । त्यसैले पार्टीमा पनि सबै मानिस सन्तुष्ट भएर काम गरिरहेको हुदैन । पार्टी भनेको सत्ता वा एउटा पद्दति हो । त्यसैले पार्टीमा असन्तुष्ट व्यक्त गर्ने पनि तरिका हुनु पर्दछ । यो विषय भने सामुहिक प्रयत्नको मुख्य सवाल हो । केही साथीहरुले यो आधारलाई त्यागेर छिटफुट भेलाहरु गर्नु भएको छ भन्ने कुरा चै सुनेको छुु ।
० यसको मतलब तपाईको पार्टी फुटको संघारमा उभिएको हो ?
–फुटको संघारमा नै पुगेको छ भन्न चै अहिले नै मिल्दैन । कुराहरु आउदैनमा पार्टीमा फुट हुन्छ भन्ने होईन । यो केटाकेटी कुरा हो । जसले यस्ता कुराहरु ल्याउनु भएको छ, वहा“हरु त्यति केटाकेटी हुनुहुन्छ जस्तो लाग्दैन । कुरा आउनु भनेको पार्टी जीवनको महत्वपूर्ण उर्जा हो । यो पक्षलाई नियमबद्ध उठान र बैठान गर्न सक्नु नै पार्टीको सफलताको कडी पनि हो । जो साथीहरुले जस्ता प्रकारका कुरा उठाए पनि त्यो पार्टी फुट पार्ने उद्देश्यबाट नै भएकै हो भन्ने निश्कर्ष निकालिहाल्न मिल्दैन । जसले पार्टी बन्नु पर्छ, पार्टीमा केही कमाजोरी छन् सच्याइनु पर्दछ, पार्टीलाई क्रान्तिकारी बनाइनु पर्दछ भन्ने कोणबाट नै यस्ता तर्क आएका छन् । यस्ता तर्क पार्टी फुटको लागि हो भन्ने जस्तो मलाई लाग्दैन । किनभने हामी सबै एकताको सातौ महाधिवेशनले पास गरेको राजनीतिक कार्यदिशामा एकमत छौ । जहासम्म केही पद्दतिलाई लत्याइएको छ भन्ने कुरा हो त्यो भने नकारात्मक पक्ष हो । यसले जो कोहीलाई पनि राम्रो गर्दैन । आधारभुतरुपमा राजनीतिक कार्यदिशामा मतभिन्नता बेगर फुटको तानाबान बुनिन्छ भने त्यो अवसरवादी छटफटाहट मात्र हो ।
० अझ पार्टी संगठन मजबुत भएर अघि बढ्छ ? यसमा तपाईं के भन्नु हुन्छ ?
–पार्टीलाई मजबुत बनाउनुको कुनै विकल्प छैन । अहिले यता र उति गर्दैमा क्रान्ति भइहाल्ने कुरा पनि होइन । हामीले आÏनो पार्टीलाई मजबुत बनाउनै पर्छ । एकलो वीरको र साखिलो बन्नेको केही काम छैन । विषयहरुलाई संस्थागत बनाउनै पर्छ र हामी सबै संस्थागत हुनै पर्दछ । यो कुुरामा सबै जानकार नै हुनुहुन्छ । यो विरुद्धमा जो कोही गए पनि त्यो आफु नै सिद्धिने छ । विषयलाई संस्थागत बनाउन सकेमा पार्टीलाई राम्रै गर्दछ । विषयमा व्यक्तिवाद घुसेको छ भने मात्र पार्टीमा फुट आउने हो, नत्र पार्टी मजबुत नै भएर जान्छ । एउटा व्यक्ति यता र उति गर्नुको लागि मात्र कुराहरु आएका हुदैनन्, कुराहरु संघर्षको लागि पनि उठेका हुन्छन् ।
० यस किसिमको किचलो मातृ पार्टीमा मात्र हो कि, पार्टी सम्बन्ध अन्य जनवर्गीय संगठनमा पनि परेको छ ?
–किचलो नभनौ, तर पार्टीमा देखिएका केही असरहरु अरु संगठनमा पनि त पर्ने नै भयो । यो बढी संक्रमणकालिन परिस्थितिको असर हो जस्तो लाग्छ । केही गर्नु पर्ने ऐतिहासिक अवसर हो भन्ने सबैमा छ ।
० तपाईले नेतृत्व गरेको युवा संगठनमा यस प्रकारको गुटबन्दी र फुट प्रवृति देखा परेको छ कि छैन ?
–पहिलो कुरा त मलाई गुटबन्दी, अराजकता, स्वच्छाचारिता आदि गर्न आउदैन । काम गर्नु पर्छ भन्ने मान्यता राख्दछु । त्यसैले मेरो आ“खाले अहिलेको युवा संगठनमा गुटवादी प्रवृति देख्दिन ।
० फुटवादी र गुटवन्दी गर्नेहरुलाई समेटेर लैजानु पर्छ कि अनुशासनको कारवाही गरी अघि बढ्नृु पर्ला, तपाईको धारणा के छ ?
–अन्तर्राष्ट्रिय कम्युनिस्ट आन्दोलनले के शिक्षा दिन्छ भने फुट र जुट सिद्धान्तको आधारमा हुनु पर्दंछ । यो आधारमा नभएको फुट मात्र होइन कि जुट पनि अवसरवादी हुन्छ । माक्र्सको ‘गोथा कार्यक्रम’ को आलोचनाल र ऐगेल्सको ‘एफ्र्रट कार्यक्रम’ को आलोचनाबाट यो कुरा प्रष्ट हुन्छ । व्यक्तिको प्रभावबाट पार्टीमा देखिएका सबै प्रकारका समस्याहरुको सामाधान खाली कारवाही मात्र चै होईन, मिलाएर जान सक्नु पनि समस्याहरुको सामाधानको मुख्य पक्ष हो, किनभने पार्टीभित्र अहिले मात्र अन्तरविरोध जन्मिने होइन कि बाराम्बार समयको गतिशिलता अनुृसार देखिइनै रहन्छ, सबै पटक समस्याको ओखती कारवाही गरिएमा हाम्रो ठूलो भुल हुन्छ, अधिभुतवादी निष्कर्ष हुन्छ, हामीले सामाजिक चरित्रलाई बुझ्नै सक्दैनौ । अन्तरविरोध सामाजिक परिस्थिति र सभ्यताको प्रतिविम्ब हो । पार्टीमा देखिएका अन्तरविरोधलाई व्यवस्थापन गर्न सकिएमा मात्र त्यस्तो पार्टीले क्रान्तिकारी आन्दोलनको नेतृत्व गर्नसक्छ, तर एउटा सत्य के हो भने क्रान्ति विरोधी प्रवृति अत्यन्त चरम उत्कर्समा पुगेको अवस्था हो भने उनीहरुसंग अलग हुनै पर्दछ, त्यो कारवाहीको दिशाबाट पनि अगाडि बढ्न सक्छ ।
जहासम्म गुटबन्दी, अराजकवादी, स्वेच्छाचारी गतिविधि, आवेगयु्क्त व्यवहार, अन्य सामुहिकतावादी विरोधी गतिविधिको प्रश्न हो, त्यसको जो कसैले पनि विरोध गरेर जानुपर्छ । बाहिरिने मान्छे पार्टीले कारवाही नगरी पनि बाहिरिन्छ ।
० सम्पूर्ण पार्टी पंक्तिलाई एकढिक्का बनाएर लैजानको लागि पार्टी नेतृत्वले कस्तो प्रकारको त्याग र योगदान गर्नु पर्छ जस्तो लाग्छ तपाईलाई ?
–कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्व भनेको सामुहिकतावाद हो । जनवाद र केन्द्रीयताको कुशल सन्तुलन हुनुपर्छ भन्ने मान्यताका आधारमा नेतृत्व स्थापित गरिन्छ । त्यसो हुनाले नेतृत्वले त्यो आधारमा प्रस्तुत हुने हो भने धेरै किसिमका अन्तरविरोधहरु समाधान हुदै जान्छन् । जहासम्म तपाईले पार्टीको पोर्टफोलियोमा रहनु भएका कामरेडहरुप्रति इंगित गरेर त्याग र योगदानका सन्दर्भ अहिले हाम्रो पार्टीमा उठेका विषयहरुमा जोडेर प्रश्न गर्नु भएको हो भने पार्टी र क्रान्तिको हितको लागि नेतृत्वका फस्टम्यानहरुले तुलनात्मकरुपमा कुशलता र परिपक्वता देखाउनै पर्छ । यो सवाल खाली पार्टीका फस्टम्यानको लागि मात्र होईन कि पार्टीका सम्पूर्ण जिम्मेवार नेता तथा कार्यकर्ताले आ–आÏनो ठाउमा उत्तिकै त्याग र योगदान दिन सक्नुपर्दछ । समस्याहरु जति अरुतिर मात्र तेस्र्याएर वास्तविकताको फन्दाबाट जो कोही भाग्नै सक्दैन । त्यस्ता कुरा आत्मसन्तुष्टिको लागि कुरा गर्ने मेलो त बन्ला, तर अन्तत परिणामहरुले सत्य कुराको उजागर गर्दै लान्छ ।
०अन्त्यमा....................?
–अन्तरसंघर्ष जीवन्त समाजको जीवन्त विषय हो । अन्तरसंघर्षबाट कोही पनि भाग्न सक्दैन । खाली अन्तरसंघर्षका पक्षहरु चै फरक हुनसक्छन् । यो पार्टी जीवनमा पनि त्यत्तिकै सत्य हो कि अझ संक्रमणकालिन अवस्थामा यो बढी नै देखिन्छ । समय सापेक्ष देखा पर्ने अन्तरसंघर्षलाई व्यवस्थित बनाएर जानु नै हामी सबैको कर्तव्य बन्नजान्छ । अहिले हामी मेची–महाकाली जनजागरण अभियान लिएर देशव्यापीरुपमा प्रस्तुत हुन लागिरहेका छौ । यो बेलामा पार्टी पंक्ति सम्पूर्णरुपमा पेश हुन सक्नुपर्दछ । यो दिशामा हामी सबै लागौ ।
अग्रगति साप्ताहिक, २०६६ कार्तिक १६
अंक ११, वर्ष ४